• Data: 2024-05-09 • Autor: Marek Gola
Moja żona przyjęła spadek po zmarłym wraz z siostrą i matką. Ojciec żony miał długi w ZUS-ie i dom ze spadku jest zajęty hipotecznie. W tej chwili żona chce wraz z siostrą przekazać darowiznę matce. Czy po przekazaniu tej darowizny przekaże ją wraz z długami, które nabyła w drodze przyjęcia spadku?
Z treści Pana pytania wynika, iż jest Pan spadkobiercą ustawowym po swoim ojcu. W krąg spadkobierców wchodzi nadto Pana mama (żona zmarłego) i siostra (córka zmarłego). Domniemywać można, że postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku zostało już wydane.
Zgodnie z art. 1012 Kodeksu cywilnego „spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić”. Jak wynika z powyższego, sposób przyjęcia spadku ma ogromne znaczenia dla późniejszej odpowiedzialności za długi pozostawione przez spadkodawców/spadkodawcę.
Przyjęcie lub odrzucenie udziału spadkowego przypadającego spadkobiercy z tytułu podstawienia może nastąpić niezależnie od przyjęcia lub odrzucenia udziału spadkowego, który temu spadkobiercy przypada z innego tytułu. Spadkobierca może odrzucić udział spadkowy przypadający mu z tytułu przyrostu, a przyjąć udział przypadający mu jako spadkobiercy powołanemu.
Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku. Jednakże gdy spadkobiercą jest osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych, albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Innymi słowy jeżeli Pan lub inny spadkobierca nie złożył oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w ciągu 6 miesięcy, wówczas z mocy prawa następuje proste przyjęcie spadku. Przyjęcie proste powoduje, iż osoba przyjęła spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkodawcy.
Jeżeli jeden ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, uważa się, że także spadkobiercy, którzy nie złożyli w terminie żadnego oświadczenia, przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym.
Do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku. Od chwili przyjęcia spadku ponosi odpowiedzialność za te długi z całego swego majątku. W razie prostego przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia. W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie nie podał do inwentarza przedmiotów należących do spadku albo podał do inwentarza nie istniejące długi.
Aktualnie przyjęcie spadku nastąpiło. Nie doszło jednak do działu spadku. Do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Jeżeli jeden ze spadkobierców spełnił świadczenie, może on żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości ich udziałów. Od chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów. Wyraźnie podkreślić należy, iż „od chwili działu spadku ustaje solidarna odpowiedzialność współspadkobierców za długi spadkowe i każdy z nich ponosi odpowiedzialność w stosunku do wielkości swojego udziału w spadku (art. 1034 § 2 k.c.). Odpowiedzialność ta jest więc proporcjonalna do wielkości udziału danego spadkobiercy. Za datę działu należy uznać datę zawarcia umowy o dział spadku lub datę uprawomocnienia się postanowienia sądu w przedmiocie działu” (A. Kidyba, Komentarz do art. 1034 Kodeksu cywilnego, 15.11.2011).
Zasadne jest zatem dokonanie przed notariuszem (z dnia na dzień) zgodnego działu spadku w ten sposób, że Pana udział przypadnie na rzecz matki bez obowiązku spłaty. Nikt nie da Panu gwarancji, że firmy windykacyjne bądź też komornicy nie będą próbować ciągną Pana do odpowiedzialności, ale wówczas będzie mógł się Pan wylegitymować aktem notarialnym, z którego treści wynikać będzie, że cały Pana udział przypadł matce.
Przykład pierwszy
Jan, po śmierci swojego ojca, przyjął spadek razem z siostrą. Nie zdając sobie sprawy z pełnego zakresu długów, zdecydowali się na proste przyjęcie spadku. Wśród długów znalazły się nieopłacone rachunki oraz zobowiązania kredytowe. Gdy Jan postanowił przekazać cały swój udział w spadku matce, musiał również przekazać jej odpowiedzialność za część tych długów, zgodnie z ich udziałem spadkowym.
Przykład drugi
Maria i jej brat odziedziczyli po zmarłej matce mieszkanie obciążone hipoteką. Maria, chcąc ulżyć bratu w trudnej sytuacji finansowej, postanowiła przekazać mu swoją część spadku w formie darowizny. Została poinformowana przez notariusza, że wraz z przekazaniem nieruchomości, przekazuje również odpowiedzialność za dług hipoteczny związany z tym mieszkaniem.
Przykład trzeci
Ewa, po śmierci dziadka, odkryła, że odziedziczyła dom wraz z długiem związanym z nieuregulowanymi podatkami. Wspólnie z innymi spadkobiercami zdecydowali się na dział spadku, gdzie każdy przejął odpowiedzialność za długi proporcjonalnie do swojego udziału. Ewa, pragnąc uwolnić się od ciężaru długów, postanowiła przekazać swój udział w spadku ciotce, która zgodziła się przejąć także związane z nim zobowiązania.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marek Gola
Zapytaj prawnika
