• Data: 2024-12-11 • Autor: Karolina Grygorcewicz
Trzy miesiące temu zmarł mój brat. W tym samym miesiącu zrzekłam się spadku przed notariuszem, który wysłał zrzeczenie się do sądu w. Dziś otrzymałam wezwanie na sprawę, gdzie bank wskazuje, że ja i mój drugi brat jesteśmy spadkobiercami, ponieważ w ustawowym czasie 6 miesięcy nie nastąpiło zrzeczenie się spadku. Czy jest podstawa prawna, które może spowodować, że jednak odziedziczymy długi po zmarłym bracie? Czy zrzeczenie się, które nastąpiło w określonym czasie, było skuteczne? Czy powinnam szukać długów brata i wysyłać do każdego banku zawiadomienie o zrzeczeniu się?
Zgodnie z art. 1026 Kodeksu cywilnego (K.c.) „stwierdzenie nabycia spadku oraz poświadczenie dziedziczenia nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku”. Spadkobierca może złożyć – zgodnie z art. 1015 § 1 – oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swego powołania. Zatem spadkobierca ma pół roku, aby dokonać wyboru, w jaki sposób chce przyjąć spadek – wprost, z dobrodziejstwem inwentarza, czy też chce go odrzucić.
Oświadczenie woli o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone zarówno przed sądem, jak i przed notariuszem sporządzającym akt poświadczenia dziedziczenia (art. 1018 § 3). Zasadą w prawie spadkowym jest możliwość stwierdzenia praw do spadku lub wydania notarialnego poświadczenia dziedziczenia dopiero wtedy, gdy wszyscy spadkobiercy przyjmą lub odrzucą spadek.
Wierzyciele Pani brata z pewnością nie mają wiedzy o tym, że Pani i Pani drugi brat odrzuciliście spadek przed notariuszem w ustawowym terminie. W tej sytuacji należałoby w toczącym się postępowaniu (w sprawie, w której została Pani wezwana) przedłożyć akt notarialny potwierdzający, że odrzuciła Pani spadek. Skoro została Pani wezwana już na rozprawę, proszę akt notarialny po prostu zabrać ze sobą i przedłożyć w sądzie. Zgodnie z art. 1020 „spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku”.
Formalnie odrzuciła Pani spadek i wypełniła Pani ciążący na Pani obowiązek spadkowy w tym zakresie, więc nie powinna się Pani niczego obawiać.
Na pytanie, jak sprawdzić zadłużenie osoby zmarłej, nie ma tutaj konkretnej odpowiedzi, z uwagi na ochronę danych osobowych osoby zmarłej oraz np. tajemnicę bankową. Dodatkowo, Pani, teoretycznie miałaby interes prawny w ustaleniu zarówno aktywów, jak i pasywów majątkowych brata, ale dysponując aktem poświadczenia dziedziczenia i jeszcze przed decyzją od przyjęciu spadku lub jego odrzuceniu.
Teraz ciężko byłoby udowodnić Pani interes prawny w ustaleniu zadłużenia zmarłego brata, bowiem jest Pani prawnie chroniona z uwagi na odrzucenie spadku.
Na pewno warto w pierwszej kolejności przejrzeć pozostawione przez brata dokumenty, czyli poszukać umów, faktur, wyciągów, wezwań do zapłaty i potwierdzeń płatności. Druga możliwość to sprawdzenie rejestrów BIK i BIG. Pomocny na pewno byłby także spis inwentarza: lista aktywów i pasywów w spadku. Taki spis dokonywany jest na wniosek m.in. spadkobiercy, niemniej tutaj może mieć Pani problem w wykazaniu Pani interesu prawnego, o czym pisałam wyżej. Nie istnieje centralny rejestr postępowań sądowych, a zatem ustalenie, czy zmarły był pozywany przez banki lub firmy pożyczkowe może być trudne.
Myślę, że w sytuacji, gdy sąd przeprowadzi postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku, większość instytucji będzie mieć już wiedzę o tym, że odrzuciła Pani spadek, a zatem nie będą już do Pani kierowane żadne pisma, czy to sądowe, czy pozasądowe. Jeśli mimo wszystko pisma będą kierowane do Pani, niestety każdorazowo będzie Pani musiała (dla Pani komfortu) na nie odpowiadać, przedkładając akt notarialny.
Gospodarstwo przekazane przed ślubem, brak testamentu
Jan był właścicielem gospodarstwa rolnego, które otrzymał od rodziców przed ślubem. Po jego śmierci, ponieważ nie sporządził testamentu, spadek odziedziczyła jego żona i dwójka dzieci. Jego brat Marek, choć był przekonany, że gospodarstwo nie wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków, nie miał prawa do dziedziczenia. Majątek Jana był bowiem dziedziczony wyłącznie przez osoby z pierwszej grupy dziedziczenia – żonę i dzieci.
Brat zmarłego bezdzietny, ale z żoną
Tomasz zmarł, nie pozostawiając dzieci, lecz był żonaty. Gospodarstwo rolne, które otrzymał od rodziców przed ślubem, zostało po jego śmierci odziedziczone przez jego żonę i rodziców. Jego siostra Anna, która spodziewała się dziedziczyć po bracie, została pominięta, ponieważ rodzice żyli i to oni, zgodnie z przepisami, dziedziczyli razem z wdową.
Brat zmarłego bez żony i dzieci
Piotr, kawaler bezdzietny, zmarł, nie sporządzając testamentu. Jego rodzice nie żyli, więc cały majątek, w tym gospodarstwo rolne, przypadł jego rodzeństwu. Siostra Katarzyna i brat Andrzej odziedziczyli spadek po równo. W takiej sytuacji Katarzyna miała prawo do części majątku po bracie, ponieważ nie było innych spadkobierców z wcześniejszych grup dziedziczenia.
Dziedziczenie po rodzeństwie jest możliwe jedynie w określonych sytuacjach, gdy zmarły nie pozostawił żony, dzieci ani rodziców. W przypadku dziedziczenia ustawowego pierwszeństwo mają bowiem małżonek i potomkowie, a rodzeństwo może być powołane do spadku dopiero w dalszej kolejności. Aby dokładnie określić swoje prawa, warto przeanalizować skład majątku oraz sytuację rodzinną spadkodawcy.
Potrzebujesz pomocy w sprawie dziedziczenia? Opisz swój problem w formularzu pod artykułem, a nasi prawnicy przygotują dla Ciebie kompleksową poradę lub pismo prawne.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
