• Autor: Tomasz Krupiński
Zmarła moja mama. Przeprowadziliśmy podział spadku u notariusza, ale dotyczył on tylko mieszkań mamy, a pozostały jeszcze działki położone w innej, odległej miejscowości. Pozostałych spadkobierców te nieruchomości nie interesują, oświadczyli, że mogą się ich zrzec na moją rzecz. Nie mam jednak dokumentów potwierdzających własność – brak jest księgi wieczystej dla nieruchomości. Dysponuję tylko jakimś wypisem sądowym z okresu, gdy moja mama odziedziczyła te działki po babci. Czy w tej sytuacji trzeba wszcząć kolejne postępowanie spadkowe? W sądzie czy u notariusza? Gdzie się ono powinno odbyć, czy w miejscu zamieszkania zmarłej mamy? Czy pozostali spadkobiercy mogą się zrzec tych działek u notariuszy w miejscu swojego zamieszkania? Jak ostatecznie rozwiązać ten problem?
Z opisu wynika, że dokonali Państwo częściowego działu spadku. Oznacza to, iż konieczne jest jego uzupełnienie. W skład spadku, oprócz mieszkań, wchodzą działki położone w innej miejscowości. Nie ma potrzeby prowadzenia dodatkowego postępowania spadkowego. Wskazuje Pan, iż posiada wypis sądowy z okresu, gdy mama odziedziczyła wspomniane nieruchomości po babci. Oczywiście najszybciej przedmiotową sprawę można uregulować w drodze umownego działu spadku.
Dokonanie podziału majątku spadkowego w drodze zawarcia umowy możliwe jest jedynie przy istnieniu zgodnej woli wszystkich współspadkobierców zarówno co do formy podziału, jak i sposobu jego dokonania. Artykuł 1037 § 1 Kodeksu cywilnego wymaga, aby umowa została zawarta między wszystkimi spadkobiercami. Żądanie chociażby jednego spośród nich, aby sprawę rozstrzygnął sąd, wyłącza możliwość dokonania umownego działu spadku. Spadkobiercy muszą być także zgodni co do sposobu dokonania działu. W przeciwnym razie nie będzie możliwe złożenie zgodnych oświadczeń prowadzących do zawarcia umowy. Jeżeli spadkobierca zbył przysługujący mu udział w spadku lub jego część, nabywca musi stać się stroną umowy działowej (art. 1051 w zw. z art. 1053).
Wymagania formalne umowy są związane z przedmiotami należącymi do spadku. Jeżeli w skład spadku wchodzi nieruchomość, umowa powinna być zawarta w formie aktu notarialnego (art. 1037 § 2 K.c.). Określenie ustawy należy rozumieć w taki sposób, że forma aktu notarialnego wymagana jest wtedy, gdy w skład spadku wchodzi prawo rzeczowe, do którego przeniesienia ustawa wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Będzie się to odnosiło przede wszystkim do praw rzeczowych, których przedmiotem jest nieruchomość.
Sposób i warunki dokonania podziału określają same strony. Treść umowy działowej podlega w tym zakresie ogólnym regułom, w szczególności wyrażonej w art. 3531 K.c. zasadzie swobody umów. Spadkobiercy jednak nie mogą określić w umowie wielkości przysługujących im udziałów w sposób odmienny, niż wynika to z przepisów regulujących dziedziczenie ustawowe lub z treści testamentu. Takie uregulowanie byłoby sprzeczne z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa i pociągałoby za sobą bezwzględną nieważność umowy działowej (art. 58). W ramach umowy natomiast strony mogą dokonywać zbycia na rzecz innych współspadkobierców udziałów w spadku lub udziałów w poszczególnych przedmiotach spadkowych. W uzasadnieniu postanowienia z dnia 7 lutego 2014 r., III CSK 74/13 (LEX nr 1463874) Sąd Najwyższy wskazał, że w umownym dziale spadku istotną cechą jest wzajemność ustępstw czynionych przez strony, a to oznacza, że ekwiwalentność świadczeń nie musi mieć zastosowania. Nieekwiwalentność sytuacji prawnej stron umowy nie wymaga co do zasady istnienia okoliczności, które by ją usprawiedliwiały, skoro stanowi ona wyraz woli stron.
Dział spadku nie musi odbywać się w miejscu ostatniego zamieszkania zmarłej, może być dokonany w każdej kancelarii notarialnej. Konieczne jest jednak stawiennictwo wszystkich spadkobierców (osobiście lub przez pełnomocników). Brak księgi wieczystej nie jest problemem. Musi Pan jednak wykazać własność spadkodawcy innymi dokumentami. Co do zasady należałoby przedstawić:
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Tomasz Krupiński
Randa prawny.
Zapytaj prawnika
